Anayasa değişiklik paketinin ayrıntıları

Başbakan Binali Yıldırım ve MHP lideri Devlet Bahçeli, Anayasa değişiklik paketi için son görüşmesini yapacak. Teklif iki liderin onayından sonra Meclis’e sunulacak. 

AKP’nin MHP ile birlikte oluşturduğu Anayasa değişiklik paketinin ayrıntıları ortaya çıktı. Değişiklikle TBMM’nin üye sayısı 600’e çıkıyor, milletvekili seçilme yaşı ise 18’e iniyor.  Pakette, hem Cumhurbaşkanlığı, hem de genel seçimlerin kasım 2019’da yapılması yer alıyor.  Pakette, yerel seçimlerle genel seçimler arasında en az bir yıl olmasını öngören Anayasa’nın 127. maddesi de kaldırılarak, yerel seçimlerin mart 2019’da yapılmasının önü açılıyor.

MHP'ye sunulan Anayasa değişikliği teklifinin detayları netleşmeye başladı. Buna göre;

* Cumhurbaşkanı yürütmenin başı olacak ve başbakanlık kalkacak. Partisiyle ilişiği kesilmeyecek cumhurbaşkanının kararname çıkarma yetkisi olacak.

* Cezai sorumluluğu olacak cumhurbaşkanının Yüce Divan'a sevki için de kademeli formül öngörülüyor.

* Cumhurbaşkanının parti üyeliği 2018'de, cezai sorumluluğu 2019'da başlayacak.

* Milletvekili sayısı 2019 sonrası için 600 olarak öngörülürken yedek vekillik de teklifte yer alıyor. Seçilme yaşı ise 18'e düşüyor.

* Bazı düzenlemelerin referandumdan hemen sonra hayata geçmesi, sistem değişikliği ile ilgili düzenlemelerin de seçimlerin yapılacağı 2019 yılında hayata geçmesi öngörülüyor.

* Yerel seçimler 2019'un Mart ayında yapılacak.

* HSYK'nın seçim sistemi değişecek.

* Askeri yargı kalkacak.

* Anayasa Mahkemesi'ndeki askeri yargı üyeleri sona erecek. Mevcut üyelerin görev süresi devam edecek. Süre bitişinde AYM 15 üyeden oluşacak.

* Jandarma Genel Komutanlığı MGK'dan çıkacak.

PARTİLİ CUMHURBAŞKANI HEMEN, CEZAİ SORUMLULUK 2019’DA

“Cumhurbaşkanlığı” adı altında, parlamenter sistemden Başkanlık sistemine geçişi içeren Anayasa değişikliği teklifinde en dikkat çeken bölümlerden biri de Cumhurbaşkanı’nın cezai sorumluluğuna ilişkin bölüm. Buna göre, Cumhurbaşkanı’nın cezai sorumluluklarına ilişkin hükümler 2019’da yürürlüğe girecek.

Cumhurbaşkanı’nın partili olmasına ilişkin hükümler ise, 2019’u beklemeden, Anayasa değişiklik teklifi kabul edillir edilmez yürürlüğe girecek. Yani teklif geçer geçmez, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın parti üyesi olmasının önü açılacak.

CUMHURBAŞKANLIĞI VE GENEL SEÇİMLER 2019’DA

Teklifte yer alan geçici maddeye göre, Kasım 2019’a kadar olan dönemde mevcut sistem devam edecek. Kasım 2019’daki cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerin ardından, adına “Cumhurbaşkanlığı” denilen, Başkanlık sistemine geçilecek.

YÜKSEK YARGI DEĞİŞECEK

* HSYK’nın yapısı değişiyor- Üye sayısı 12 olacak. HSYK’nın “hakimler” ve “Savcılar” olarak iki kurul olarak bölünebileceği konuşuluyordu. Ancak HSYK  tek kurul olarak devam edecek. Üyelerinin seçim sistemi değişecek.HSYK üyelerinin yarısını TBMM, yarısını ise cumhurbaşkanı seçecek. TBMM’de HSYK seçimlerinde lik turda 5’te 3 çoğunluk aranacak.  Eğer seçilemezse 3. turda kura yöntemi uygulanacak.
* Askeri yargı kaldırılacak.
* Anayasa Mahkemesi’nin de üye sayısı düşüyor. AYM’de halen Askeri yargıdan iki üye vardı. Askeri yargının sona ermesiyle, AYM’nin üye sayısı da 15’e düşecek.

MİLLETVEKİLİ SAYISI 600 OLUYOR

* Milletvekili sayısı 600’e çıkacak.
* Milletvekili seçilme yaşı 18’e düşüyor.
* Yedek milletvekiliği geliyor. Cumhurbaşkanı’nın bakan olarak atayacağı vekillerin milletvekili statüsü düşüyor. Yerine yedek vekillerden olanlar geliyor.

JANDARMA MGK'DAN ÇIKIYOR

* MGK’nın yapısı değişiyor. Jandarma genel Komutanı MGK’dan çıkıyor. Böylece MGK’da mevcut yapıda çoğunlukta olan sivillerin, bu çoğunluğu daha da pekişiyor. MGK’da askeri kesimden sadece Genelkurmay Başkanı, Kara, Hava ve Deniz komutanları kalıyor.
* Yerel seçimler Mart 2019’da yapılacak. Anayasa’nın 127’inci maddesi askıya alınıyor.

CUMHURBAŞKANI’NIN KARARNAME YETKİSİ DE 2019’DA

Anayasa değişikliğinde Başbakanlık makamı kaldırılırken, Cumhurbaşkanı’na bakanlar kurulunu belirleme yetkisine ve kararname yayınlama yetkisine sahip oluyor. Ancak değişiklik paketinde, Cumhurbaşkanı’nın kararname yetkisi ve bakanlar kurulunu atama yetkisinin 2019’dan itibaren yürürlüğe girmesi öngörülüyor.

Cumhurbaşkanı’nın çıkaracağı kararnamelerde “konu sınırlaması” olacak. Buna göre, Cumhurbaşkanı özgürlük alanlarında kararname çıkaramayacak. Ayrıca, Cumhurbaşkanı’nın kararnameleri ancak TBMM onayı ile yasa haline gelecek.

GENSORU GİDİYOR, SORUŞTURMA GELİYOR

Yeni sistemde, gensoru bitiyor. Bunun yerine, cezai sorumluluğa sahip olan Cumhurbaşkanı’na yönelik “soruşturma” sistemi getiriliyor.
Cumhurbaşkanı’nın cezai sorumluluğu çerçevesinde yargılanmasında ise şu sistemin işletilmesi değişiklikte yer alıyor-
* Cumhurbaşkanı’na yönelik soruşturma için Meclis’teki 600 vekilden 301’inin önerge vermesi gerekiyor.
* Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma komisyonu kurulması için 600 vekilden 360’ının destek vermesi gerekiyor.
* Cumhurbaşkanı’nın Yüce Divan’a sevki için ise 401 vekilin onayı aranıyor.

KARŞILIKLI FESİH

Anayasa değişiklik paketindeki kilit maddelerden biri de TBMM ile Cumhurbaşkanı’nın “karşılıklı fesih” sistemi.  Cumhurbaşkanı ile Meclis’in ters düşmesine bağlı bir devlet krizinin oluşması durumunda fesih yetkisi devreye girecek. Hem cumhurbaşkanı hem de Meclis bu yetkiyi kaşrılıklı kullanabilecek.