Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası enflasyon raporu sunumunda verilen sıkılaştırma adımlarını takiben yayınladığı yeni açıklamasında BIST Repo-Ters Repo pazarındaki fonlamanın 30 Ekim'de sıfırlanacağını duyurdu.

Açıklamada "TCMB para politikası sıkılaştırma adımlarına devam etmektedir. Bu çerçevede Banka BIST Repo-Ters Repo Pazarı'nda gecelik borç verme faiz oranı üzerinden sınırlı tutarda sağladığı fon tutarını bugün sıfırlayarak sıkılaştırma adımlarına devam etmektedir" ifadeleri kullanıldı.

FONLAMA VE BIST REPO FAİZLERİ YÜKSELECEK

Bu atılan adımlarla bankaların Geç Likidite Penceresine de belli tutarlarda yönlendirmesinin beklendiği ve bu adımın ağırlıklı ortalama fonlama faizinin ve BIST repo faizlerinin hızlı şekilde yükselmesini sağlayacağı belirtildi. Bu kanaldan yapılan fonlama toplam fonlamanın yüzde 5'ini oluşturuyor.

MERKEZ BANKASI SIKILAŞTIRMA DIMLARINA DEVAM EDİYOR

Enflasyon Raporu basın toplantısında TCMB Başkanı Murat Uysal tarafından ağırlıklı ortalama fonlamanın artış eğilimi içinde olduğu ifade edilmişti. Bu çerçevede TCMB'nin sıkılaştırma adımlarına istikrarlı şekilde devam ettiği görülüyor.

REPO NEDİR?

Repo işlemleri, genellikle piyasada geçici likidite sıkışıklığı yaşandığı zaman, bankacılık sistemi likiditesinin kısıtlı bir süre için artırılması amacıyla yapılır. Bu çerçevede Merkez Bankası; açık piyasa işlemleri yapmaya yetkili kuruluşlardan, ileri bir tarihte geri satmak taahhüdüyle kıymet alır. Bu süreçte:

• Sözleşme tarihi, işlemin yapıldığı tarihtir.
• Söz konusu kıymet, işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden alınır.
• Kıymetin geri satım fiyatı, alış işleminin yapıldığı tarihte belirlenir.
• İşleme taraf kuruluş, işlem vadesinde kıymeti geri satın almayı taahhüt eder.
• Merkez Bankası net fonlaması, depo ve repo işlemlerinin toplamından oluşur.

TERS REPO NEDİR?

Ters repo işlemleri; genellikle piyasada geçici likidite fazlası yaşandığı durumlarda, gerekli olmayan likiditenin çekilmesi amacıyla yapılır. Merkez Bankası; portföyündeki kıymetleri, açık piyasa işlemleri yapmaya yetkili kuruluşlara işlem tarihinde sözleşme yaparak işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden, ileri bir tarihte geri almak taahhüdüyle satar. Bu süreçte:

• Sözleşme tarihi, işlemin yapıldığı tarihtir.
• Söz konusu kıymet, işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden satılır.
• Kıymetin geri alım fiyatı, satış işleminin yapıldığı tarihte belirlenir.
• İşleme taraf kuruluş, işlem vadesinde kıymeti geri satmayı taahhüt eder.

SIKILAŞTIRMA NEDİR?

2018 yılında hayatını kaybeden ünlü ekonomist yazar Güngör Uras, 2013 yılında Milliyet'te kaleme aldığı yazısında sıkılaştırmayı şöyle tanımladı:

Sıkılaştırma demek, TCMB'nin bankalara verdiği parayı kısması ya da bankalara vereceği paranın faizini yükselterek bankaların kaynak maliyetlerini artırması veya bankaların kasasındaki paralara değişik şekillerde el koymasıdır.

TCMB "sıkılaştırma" yapınca;

1- Bankalar döviz satın almak için TL. bulamaz. Sadece bankalar değil, banka kredisi kullanan şirketler de döviz satın almak için TL bulmakta zorlanır.

2- Piyasada para kıtlaşacağı için fiyatlar kolaylıkla artamaz. Maliyetler artsa da enflasyon kontrol altına alınır.

3- Bankaların kredi verme, döviz ve devlet bonosu, tahvili satın alma imkanları azalır.

4- Önce bankaların kaynak maliyetleri artar. Sonra bankalar kredilerin faizine zam yapar. Bu arada mevduat toplamak veya mevduatın kaçmasını önlemek için TL mevduatın faizini yükseltmek zorunda kalır.

Ama sıkılaştırmanın büyük bir faturası vardır. TCMB sıkılaştırma yaptıkça iç talep daralır, yatırım ve üretim artışı yavaşlar. Ekonominin büyüme hızı düşer."