Hileli gıda ürünleri nasıl tespit ediliyor?
Bazı gıda ürünlerinin paketinde yazanlarla içerikleri örtüşmüyor. Asıl sorun paketin içerisine başka maddelerin konulması, insanların kandırılması değil, bu maddelerin çoğunlukla temiz, yıkanmış ve insan tüketimine uygun hazırlanmış olmaması.
Dünya gıda piyasası 4 trilyon doları buluyor ve hızla büyüyor. Bazı tahminlere göre bu rakam 2020'de 8 trilyon dolara çıkacak. Bunların tüketiciye ulaşması karmaşık bir ikmal zinciri gerektiriyor ve bu halkaların her birinde asıl ürüne ucuz ve hileli maddeler katarak insan sağlığını tehlikeye atma riski artıyor.
2013'te İngiltere gıda piyasası at eti skandalıyla çalkalanmıştı. Bazı burgerlerde ve donmuş lazanyada yüksek oranda at eti bulunmuştu. Hükümet Elliot'u bu konuda bir rapor hazırlamakla görevlendirmişti.
Elliot, at etinin Avrupa çapında organize suç şebekeleri tarafından piyasaya sürüldüğü kanısındaydı. Onların hileli ürünlerini satın alan tüketicilerin sırtından milyonlar kazanıyorlardı. Bugün at eti sorununun ortadan kalktığını, ama başka hileli ürünlerin piyasada var olmaya devam ettiğini söylüyor Elliot.
HİLELİ ÜRÜNLERDE ZEHİRLİ MADDELERİN TESPİTİ
Laboratuvarda yapılan testler pahalı cihazlar gerektiriyor. Bunlardan biri gıda numunelerini 9700 derecede buharlaştırırken bir başkası kızılötesi ışınla gıda moleküllerinin kendine özgü titreşimlerini inceliyor. Başka bir test ise hileli gıdaların zehirli madde içerip içermediğini inceliyor.
Her tür gıda ürününe zararlı kimyasallar katılması mümkün. Örneğin bazı baharatlara rengini daha parlak yapmak için kimyasal boya ekleniyor. İçerdiği protein miktarına göre fiyatı artan süte ise su katılarak pirinç proteini, hatta hayvan derisinden yapılma ürünler eklenebiliyor.
Sıcak ülkelerde ulaşım sırasında sütün bozulmaması için formaldehit gibi oldukça zehirli koruyucu maddeler katıldığı bile oluyor.
Bazen de kasıtlı olarak katılmasa da bazı gıda ürünleri zehirli maddeler içerebiliyor. Örneğin nerede ve nasıl yetiştiğine bağlı olarak pirinçte yüksek oranda arsenik bulunabilir. Kanser riskini artıran arsenik dışında bazı gıdalar kurşun ve kadmiyum gibi ağır metaller de içerebilir. Bunlar, röntgen yoluyla üründeki elektronların atomlardan ayrılması ve bu sırada ortaya çıkan enerjinin ölçülmesi yoluyla tespit edilebiliyor.
Akıllı cihazlarla inceleme
Laboratuvarın işi yalnızca gıda ürünlerindeki tehlikeli maddeleri bulmak değil. At eti skandalında olduğu gibi bazen paketin üzerinde yazan şeyle içindeki ürün farklı olabiliyor.
Bu hileye en açık alanlardan biri balık ürünleri. Bu nedenle ucuz bir balık filetosu pahalı bir balık etiketiyle satılabiliyor.
Elliot bunları tespit etmek için 'akıllı bıçak' adını verdiği bir cihaz kullanıyor. Bu, Londra'daki ünlü cerrah Zoltan Takats'ın kanserli tümörleri ameliyat etmek için geliştirdiği ve sağlıklı doku ile kanserli dokuyu birbirinden ayırt edebilen bir alet.
Lazerle birlikte kullanılan bıçak, kesim sırasında molekülleri buharlaştırıyor ve çıkan dumandaki atomlar incelenerek balığın türü tespit ediliyor.
